Over fysieke belasting
Wat is fysieke belasting?
De video hieronder legt in één minuut uit wat we onder fysieke belasting verstaan.
Lees hier de uitgeschreven tekst van de animatie
Klachten aan het bewegingsapparaat veroorzaken een derde van het verzuim en de WIA-intrede. Fysieke belasting, of lichamelijke belasting, is de kern van het probleem en vormt daarmee een belemmering voor een duurzame gezonde en productieve inzet van medewerkers. De kosten voor het bedrijfsleven en de overheid zijn hoog. Het belang van goed inzicht in de fysieke belasting en mogelijke risico’s die dit met zich meebrengt is dan ook duidelijk. Het kan gaan om fysiek zwaar of repeterend werk in de bouw of industrie of om statische belasting van mensen, die veel en langdurig met computers werken of mensen die langdurig in ongunstige werkhoudingen moeten werken. Aspecten van de fysieke belasting zijn: tillen en dragen, duwen en trekken, krachtuitoefening met de handen (hand-armtaken), ongunstige werkhoudingen en werken met trillend handgereedschap.
Het risico op bewegingsapparaatklachten (klachten aan spieren, banden en/of gewrichten) is gering zolang de fysieke belasting niet te hoog (overbelasting) of te laag (onderbelasting) is. Fysieke overbelasting treedt bijvoorbeeld op bij te zwaar tillen of duwen, dagelijks gebruik van trillend handgereedschap of langdurig voorovergebogen werken. Fysieke onderbelasting komt voor bij een te lage belasting, zoals bij langdurig zittend werk zonder daarbij regelmatig van de werkplek af te komen. Zowel de grootte van de belasting als de tijdsduur waarover die belasting plaatsvindt, zijn dus belangrijk om te bepalen of er een mogelijk risico bestaat of niet. Zodra je weet welke risico’s aanwezig zijn, kunnen er gerichte maatregelen bedacht en geïmplementeerd worden.
Maar hoe weet je als arbo verantwoordelijke of er sprake is van een risico bij één of meerdere aspecten?
Hulpmiddelen om zelf fysieke belasting te beoordelen
TNO heeft de afgelopen jaren (in samenwerking met het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid) gewerkt aan een verzameling van hulpmiddelen die arbo verantwoordelijken kunnen gebruiken om zelfstandig de verschillende soorten van fysieke belasting te beoordelen. Deze instrumenten zijn gemakkelijk en snel toe te passen zonder specifieke voorkennis of training. Bovendien maakt ook de Arbeidsinspectie gebruik van deze instrumenten bij haar handhavingsbeleid, zodat er geen discrepanties ontstaan tussen uw eigen beoordeling en die van de Arbeidsinspectie.
Niveau I en niveau II beoordelingen
De verzameling hulpmiddelen bestaat uit één niveau I beoordelingsinstrument en meerdere niveau II instrumenten. De checklist fysieke belasting is een niveau I instrument, wat wil zeggen dat met de checklist een eerste risico-inventarisatie uitgevoerd kan worden voor alle soorten van fysieke belasting (zoals tillen en duwen maar ook bv beeldschermwerk en werkhoudingen). Na het beantwoorden van korte vragen krijgt u een overzicht van de vormen van fysieke belasting waar mogelijk risico’s op bewegingsapparaat klachten bestaan en wordt u doorverwezen naar de bijbehorende niveau II beoordelingsinstrumenten voor een gedetailleerdere risico beoordeling. In onderstaande figuur wordt de werking grafisch weergegeven.
HARM, WHI, DUTCH en BAS zijn voorbeelden van niveau II instrumenten. Dat wil zeggen dat deze instrumenten ingezet kunnen worden als de checklist Fysieke Belasting een mogelijk risico bij respectievelijk hand-armtaken (HARM), werkhoudingen (WHI), duwen en/of trekken (DUTCH) of beeldschermwerk (BAS) constateert of als u zelf het vermoeden hebt dat er mogelijk een risico op deze onderdelen is.
Deze indeling in niveau I en II sluit aan bij de aanbevolen aanpak van de European Agency for Safety and Health at Work (Europees Agentschap voor de veiligheid en de gezondheid op het werk). Zowel de niveau I als de niveau II instrumenten zijn toepasbaar zonder specifieke voorkennis of training en kunnen snel worden uitgevoerd. Voor specifieke problemen die niet met niveau II instrumenten kunnen worden beoordeeld, is een speciale analyse op niveau III nodig. Daarvoor is wel specifieke voorkennis en meer tijd nodig. Daarvoor kun je terecht bij specialisten, zoals ergonomen en arbo-adviseurs. Ook TNO kan daarbij ondersteunen.
Niveau II beoordelingen
Naast de genoemde instrumenten zijn er andere niveau II beoordelingsinstrumenten waar de checklist naar verwijst indien er mogelijk een verhoogd risico bestaat. U kunt via onderstaande links ook direct naar deze instrumenten:
Voor energetische over- en onderbelasting en gezondheidsklachten zijn er geen niveau II instrumenten maar geeft de checklist adviesteksten.
Fysieke belasting en TNO
TNO ondersteunt bedrijven, branche organisaties, intermediairs en (inter)nationale overheden bij het beoordelen en optimaliseren van de fysieke belasting via onderzoek- en adviesprojecten. Voor bedrijven met een specifieke vraag of een behoefte tot innoveren bestaan er verschillende subsidieregelingen om, ook als kleinere onderneming of MKB (onderzoeks)vragen bij TNO neer te kunnen leggen.