Adviesblad ergonomie

Trillingen en schokken

Lichaamstrillingen: Zorg dat de ondergrond voldoende glad en drempelvrij is. Dit is vooral van belang bij staande bediening van een voertuig. Lichaamstrillingen: Zorg ervoor dat het voertuig en de stoel goed zijn afgestemd op de ondergrond en de berijder. Hand-/armtrillingen: Zorg voor scherp en goed onderhouden gereedschap Beperk de blootstellingsduur: zorg voor pauzes en afwisseling met ander werk (zonder trillingen!)

Hand/arm-krachten

Vermijd herhaalde knijpkrachten, vooral met gestrekte vingers. Hand/arm-krachten treden op bij bijvoorbeeld bediening van gereedschap en machines, bij (de)montagehandelingen zonder gereedschap (zoals het aandrukken van een drukker) en bij het pakken en verplaatsten van spullen in de werkplek.
  • Zorg voor een goede houding waarin de krachten geleverd moeten worden.
  • Zorg dat gereedschap niet te zwaar is; wat acceptabel is, hangt sterk samen met de houding waarin het gereedschap bediend wordt en de pols- en armhoeken die hierbij optreden.
  • Wees alert bij herhaalde hoge trek- en duwkrachten (>6 kgf). Betrek eventueel een deskundige. Beoordeel de situatie zodra dat kan met een van de TNO instrumenten HARM of DUTCH
  • Let bij gebruik van gereedschap op goed onderhoud van bewegende delen en snijvlakken (messen en zagen) om te voorkomen dat daardoor onnodig veel kracht nodig is of dat trillingen verergeren.

Repeterende bewegingen

  • Zorg voor een optimale werkplek. Een werkplek heeft veel invloed op de werkhouding en daarmee op de risicos van repeterende bewegingen.
  • Zorg voor neutrale gewrichtshoeken, hoeken waarbij het weinig moeite kost het gewricht in die positie te houden en die geen klachten opleveren.
  • Zorg dat krachten laag blijven. De combinatie van kracht, houding/beweging en tijdsaspecten bepaalt het risico op klachten [link naar figuur met uitleg]. Bij repeterende bewegingen is de frequentie hoog. Daarom moeten krachten laag blijven en de houding goed zijn.
  • Zorg voor afwisseling met andere taken & overweeg uitvoering door robot / cobot.

Ongunstige werkhoudingen / bewegingen

Vermijd (bijna) maximale gewrichtshoeken. Denk aan: nek (precisiewerk, omhoog kijken), schouders (boven borsthoogte werken), ellebogen, polsen (gereedschappen, montagehoudingen) en onderrug (ver van het lichaam, laag bij de grond).
  • Streef naar zgn. neutrale gewrichtshoeken – hoeken waarbij het weinig moeite kost het gewricht in die positie te houden en die geen klachten opleveren. Beoordeel, zodra de kan, de situatie met het werkhoudingen instrument of WHI (Fysieke belasting TNO - WHI).
  • Zorg dat werknemers niet langer dan 1 uur aaneengesloten staan, zonder te lopen, en niet meer dan 4 uur per dag staan.
  • Probeer zittend werk te laten afwisselen met staand werken of met af en toe lopen.
 

Werkplekinrichting – werkplek

test

Handmatig trekken en duwen van rollend materieel

Incidenteel: zorg dat kar en last niet meer dan 450kg zijn. Regelmatig tot vaak: check de adviezen bij inrichting werkvloer en transportmiddelen. Beoordeel, zodra dat kan, de situatie met DUTCH.

Voorlichting en instructies

Zorg ervoor dat alle werknemers goed geïnformeerd zijn over de risico’s in hun werk en weten hoe te handelen bij gezondheidsklachten. Geef medewerkers kennis over fysieke belasting en wat ze zelf kunnen doen om deze te optimaliseren, voor zichzelf en voor collega's. Sta open voor ideeën voor verbetering van werknemers. Zorg voor een systeem waarin zichtbaar is wat er met de ideeën gedaan wordt: wat is de status, wat zijn de volgende stappen.

Werkplekinrichting – materialen

  • Geef benodigde materialen en gereedschappen een positie afgestemd op de frequentie van gebruik, het gewicht en de manier van pakken. Voorkom dat gereikt of gedraaid moet worden naar gereedschappen of materialen die zwaar zijn en/of regelmatig moeten worden gebruikt.
  • Deel de werkplek zo in dat er zo min mogelijk materiaal verplaatst hoeft te worden. Kies bij verplaatsen van materialen voor duwen en trekken, zorg bij til handelingen voor zo weinig mogelijk verticale verplaatsing. De hoogte van de handen bij het duwen/trekken is idealiter rond heuphoogte; bij te hoge of lage handpositie is de houding waarin de kracht wordt uitgeoefend niet optimaal en belastend voor de schouders en rug.
  • Zorg ervoor dat de hoogte waarop een last moet worden opgepakt/weggezet idealiter ongeveer 75 cm is (handhoogte), zodat bukken of reiken niet nodig is. Richt de werkplek zo in dat de medewerker dichtbij een last kan staan die opgepakt of neergezet moet worden. Hoe verder de last van het lichaam is, hoe groter de belasting op de onderrug. Dat geldt ook voor een sterk gebogen rug bij tillen.

Transportmiddelen

Bij gebruik van transportmiddelen, zoals karren, steekwagens of andere rollende hulpmiddelen moet je met verschillende aspecten rekening houden.
  • Houdt het oppervlak van transportroutes vlak, voldoende stroef, zonder hoogteverschillen en vrij van obstakels.
  • Vermijd drempels of onregelmatigheden in de route van karren.
  • Egaliseer de vloer of zorg minimaal voor een schuine overbrugging (=helling) van het obstakel die tenminste twee maal zo lang is als het obstakel hoog is.
  • Vermijd hellingen in de transportroutes van handgedreven karren.
  • Zorg voor wielen van een voldoende groot formaat (13-15 cm).
  • Controleer het rollend materieel regelmatig op goed lopende lagers. Laat medewerkers het melden wanneer een kar niet goed loopt en haal de kar uit het proces.

Hulpmiddelen

Investeer in mechanische hulpmiddelen voor frequente verplaatsingen, verplaatsingen over grote afstanden en zware verplaatsingen (door gewicht of hellingen in de route). Deze investeringen verhogen de productiviteit, verlagen de gezondheidsrisicos die aan handmatig trekken en duwen verbonden zijn, en maken het werk voor een grotere groep toegankelijk. Denk bij het inrichten van opslaglocaties na over frequentie van gebruik van de hulpmiddelen in combinatie met het gewicht van het materiaal. Maak gebruik van karren, steekwagens of ander rollende hulpmiddelen om materialen te verplaatsen.

Inrichting werkruimte

Zorg voor een overzichtelijke werkruimte met duidelijke en voldoende brede transport- en looppaden.
  • Ga na wat u aan de inrichting en de logistieke stromen kunt veranderen om het aantal veranderingen van richting in de looproute met karren te minimaliseren. Iedere richtingverandering kost kracht; hoe hoger het kargewicht en de loopsnelheid, hoe meer kracht dit kost, zeker als de manoeuvreerruimte krap is en/of als de kar vier zwenkwielen heeft.
  • Duwen en trekken is vooral belastend voor de schouder. Als de schouder tijdens de werkdag ook bij andere taken belast wordt geeft dit extra risico's op schouderklachten.

Taakroulatie & Herstelmogelijkheden

Combineer fysiek zware taken met lichtere taken om vermoeidheid te voorkomen, herstel mogelijk te maken en afwisseling te bieden. Ga na voor welk lichaamsdeel de taak zwaar is.
  • Tillen of gebukt werken is vooral zwaar voor de rug. Dat betekent dat deze taken afgewisseld moeten worden door taken waarbij de rug niet of nauwelijks wordt belast.
  • Zorg voor voldoende herstelmogelijkheden na zware of statische taken door pauzes en/of door taken met hoge belasting af te wisselen met taken met een lagere belasting of belasting van andere spieren/gewrichten.
  • Denk bij statische taken ook aan precisie- of computerwerk.
  • Meerdere korte pauzes zijn beter dan een enkele lange pauze, voor het herstellen van fysieke (spier)vermoeidheid. Dit komt doordat tijdens het begin van de pauze het herstel het sterkste is.